Wat is webtoegankelijkheid en waarom is het belangrijk in software?

Het spreekt voor zich dat software voor iedereen toegankelijk moet zijn. Zeker in het digitale tijdperk waar we vandaag de dag in leven is dit bijna een vereiste. Toch blijkt dat dit in de praktijk niet altijd nagevolgd wordt. Het komt zelfs voor dat de basis toegankelijkheidseisen worden vergeten.

Webtoegankelijkheid zorgt ervoor dat iedereen je software kan gebruiken. Met iedereen worden ook mensen met een visuele, auditieve, fysieke of cognitieve beperking bedoeld. Deze mensen hebben vaak een andere interactie met de online wereld. Daarom is het belangrijk om hier rekening mee te houden in je webapp of op je website.

Een aantal afkortingen

Voordat we er wat dieper op in gaan is het goed om eerst een aantal afkortingen duidelijk te maken. Als het gaat om webtoegankelijkheid zijn er een aantal richtlijnen. Deze richtlijnen zijn opgeschreven in WCAG. De WCAG-richtlijnen zijn weer ontwikkeld door W3C. Daarnaast heb je nog WAI-ARIA voor de technische integratie.

WCAG (Web Content Accessibility Guidelines)

In het nederlands: Richtlijnen voor toegankelijkheid van webinhoud. Dit zijn internationele richtlijnen voor webtoegankelijkheid. Deze richtlijnen beschrijven hoe je webcontent toegankelijk maakt voor mensen met een beperking. Denk hierbij aan visuele, auditieve, fysieke, spraak-, cognitieve, taal-, leer- en neurologische functiebeperkingen. De huidige versie is WCAG 2.2 en heeft 3 niveaus: A (minimaal), AA (aanbevolen) en AAA (optimaal) waaraan je kan voldoen. (bron)

W3C (World Wide Web Consortium)

W3C is een internationale non-profit organisatie die zich inzet voor een open web. Ze ontwikkelen de standaarden van het web en zorgen ervoor dat deze up-to-date blijven. De WCAG-richtlijnen zijn hier een voorbeeld van. (bron)

WAI-ARIA (Web Accessibility Initiative - Accessible Rich Internet Applications)

Dit is de technische specificatie die ontwikkeld is door W3C. Dit gaat om de technische specificatie die aanvullende semantische informatie toevoegt aan HTML-elementen. Deze informatie is belangrijk voor hulpmiddelen zoals schermlezers. (bron)

Waarom webtoegankelijkheid noodzakelijk is

Het is niet volledig duidelijk hoeveel mensen daadwerkelijk een functiebeperking hebben. Maar volgens de schattingen is dit in Nederland tussen de 20 en 25% van de bevolking. Dat zijn dus tussen de 3,5 en 4,5 miljoen mensen! (bron).

Hieronder vallen niet alleen mensen met een permanente beperking. Ook ouderen, mensen met tijdelijke beperkingen (ongeval) en situationele beperkingen vallen hieronder. Bij situationele beperkingen moet je denken aan fel zonlicht, een luidruchtige omgeving of trage internetverbindingen.

Digitale uitdagingen

Oudere mensen ervaren vaak meerdere beperkingen tegelijk. Denk hieraan verminderd zicht, verminderde motoriek en mogelijk cognitieve uitdagingen. Dit wordt versterkt door het feit dat ze niet opgegroeid zijn in een digitale wereld. Ouderen moeten vaak op latere leeftijd nog leren hoe ze technologie moeten gebruiken. Helaas zijn je hersenen op latere leeftijd minder goed in staat om te leren. Daarom komt het vaak voor dat oudere mensen veel opschrijven over het gebruik van technologie/apps. Dit zou opgelost kunnen worden als alles duidelijk en intuïtief gemaakt zou worden.

Oudere mensen zijn echter niet de enige die moeite heeft met computers. Generatie Alpha, de generatie onder generatie Z, ervaart soortgelijke problemen. Waar Gen Z bekend staat als de "digital-first" generatie, is Gen Alpha vooral opgegroeid met touchscreens en simpele apps op de Ipad. Ze zijn simpele interfaces en flows gewend. Hierdoor hebben ze vaak moeite met software die niet intuïtief is.

Wettelijke vereisten

In Nederland moeten overheidsinstanties al voldoen aan de WCAG 2.2 niveau AA-richtlijnen. Het negeren van toegankelijkheid kan leiden tot allerlei problemen, ook op juridische gebied. Daarnaast sluit je ongeveer 25% van je potentiële gebruikers uit. Dat zijn toch een heel aantal gebruikers.

Gebruikers kunnen ook websites of applicaties melden als ze niet toegankelijk zijn. Dit kan bij het DigiToegankelijk meldpunt: digitoegankelijk.nl/meldpunt.

Technische voordelen

Toegankelijkheid maakt je software veel gebruikersvriendelijker, het verbetert namelijk de gebruikerservaring voor iedereen. Door hier rekening mee te houden in het begin, krijg je software met een intuïtieve interface. Hierdoor sluit je dus niemand uit en zijn gebruikers over het algemeen meer tevreden.

Toegankelijke software gaat niet alleen over kleuren, layouts en lettertypen. Er bestaat ook nog een semantische structuur. Die is bijvoorbeeld belangrijk voor schermlezers of SEO (Search Engine Optimization). Ook dwingt het ontwikkelaars om nette, gestructureerde code te schrijven. Hierdoor kan je makkelijker nieuwe functionaliteiten toevoegen en opschalen.

Hoe maak je software toegankelijk?

Als je na de bouw van je software pas nagaat denken over toegankelijkheid, ben je te laat. Toegankelijkheid moet al vroeg in het ontwikkelproces meegenomen worden. Toegankelijkheid hoort namelijk ook bij de gebruikerservaring en de gebruikerservaring moet de basis zijn van iedere software.

Duidelijke visuele hiërarchie

Je wilt dat al je gebruikers zonder nadenken door je software kunnen navigeren. Dit bereik je door een sterke visuele hiërarchie en het volgen van bestaande patronen die bij je gebruikers al bekend zijn. Denk bijvoorbeeld aan een menuknop linksboven of een zoekfunctie rechtsboven. Als je hier van afwijkt, kan het zijn dat veel gebruikers de menuknop niet kunnen vinden.

Ook consistentie is een belangrijk onderdeel in je software. Niet alleen moeten je kleuren consistent zijn, ook je lettertypes, layouts en elementen moeten niet veel verschillen van uitstraling. Door die dingen te combineren met bewezen patronen en layouts, maak je het je gebruikers makkelijker. Hieronder een voorbeeld van contrast:

Technische implementatie

Ook op het technisch gebied moet je software toegankelijk zijn. Hiervoor maak je gebruik van semantische HTML. Semantische HTML geeft de HTML-elementen een betekenis. Hierdoor snappen hulpmiddelen zoals schermlezers de interface beter.

Keyboard navigatie is vandaag de dag ook niet meer weg te denken. Met tab kun je snel elementen afgaan en met enter kun je ze activeren. Daarom moet je rekening houden dat je tab-volgorde duidelijk is. Daarnaast kun je gebruik maken van shortcuts. Met shortcuts kunnen gebruikers snel functionaliteiten uit je software activeren en gebruiken zonder muis. Ook hier is het belangrijk dat je shortcuts duidelijk zijn en dat ze niet conflicteren met bestaande shortcuts.

Testen en valideren

Het belangrijkste is om je software te blijven testen. Niet alleen op technisch gebied, maar ook gebruikerstesten maken onderdeel uit van je testen. Hierdoor krijg je een goed beeld van hoe gebruikers je software gebruiken. Dit kan je doen door samen met gebruikers door je software heen te lopen of door anonieme gebruiksdata te verzamelen. Op basis van deze data kun je je software weer verbeteren.

Je kan ook gebruik maken van geautomatiseerde tools die je ontwerp of code na lopen. Deze tools geven je een overzicht van wat er verbeterd kan worden. Dit gaat dan vaak om contrast, alt-teksten en HTML-structuur.

Conclusie

Webtoegankelijkheid is een noodzakelijk onderdeel van software ontwikkeling. Ongeveer 25% van Nederlandse bevolking heeft een vorm van functiebeperking. Hierdoor betekent het negeren van toegankelijkheid dat je 25% van je doelgroep uitsluit. Daarnaast kan het leiden tot juridische problemen en een slechte gebruikerservaring.

Bij ons is toegankelijkheid automatisch onderdeel van ons ontwikkelproces. Dit zorgt niet alleen voor toegankelijke software maar ook voor gebruiksvriendelijke software. Wij doen dit door rekening te houden met de volgende punten:

Ontwerp

• Een duidelijke visuele hiërarchie
• Consistentie in kleuren, lettertypes en layouts
• Duidelijk contrast

Technisch

• Semantische HTML
• Keyboard navigatie
• Duidelijke tab-volgorde
• Duidelijke focus-states
• Gebruik maken van shortcuts

Testen

• Gebruikerstesten
• Anoniem inzicht in gebruikersgedrag
• Geautomatiseerde tools

Door deze punten te combineren, zorgen wij ervoor dat onze software toegankelijk is voor iedereen. Dit zorgt voor een betere gebruikerservaring en een groter bereik.